فلبوتومی یا فصد خون یک عمل پزشکی باستانی است که در طول هزاره‌ها دستخوش دگرگونی قابل‌توجهی شده است و از یک درمان رایج برای شرایط بی‌شماری به یک روش بسیار تخصصی که در موقعیت‌های پزشکی خاص استفاده می‌شود، تبدیل شده است. این تکامل نشان دهنده پیشرفت دانش پزشکی و تغییر از نظریه هومورال به پزشکی مبتنی بر شواهد است. در این مقاله قصد داریم به آموزش فصد خون پرداخته و دو نمونه از انواع مختلف فصد خون را توضیح دهیم. این مقاله توسط تیم فصدچی، مرکز تخصصی فصد خون، نوشته شده است.
بیشتر بدانید: بهترین زمان برای انجام فصد خون
مشاوره و رزرو نوبت
مقدمه
امروزه، فصد خون عمدتاً برای اهداف تشخیصی مورد استفاده قرار می گیرد و امکان تجزیه و تحلیل خون را برای تشخیص و نظارت بر شرایط مختلف پزشکی فراهم می کند. علاوه بر این، نقش درمانی در بیماری های خاص دارد. به عنوان مثال، فصد خون درمانی برای درمان بیماری هایی مانند پلی سیتمی ورا، که در آن افزایش گلبول های قرمز خون می تواند منجر به لخته شدن خون شود، استفاده می شود. در این زمینه، فصد خون به کاهش غلظت سلول ها و به حداقل رساندن خطر لخته شدن کمک می کند.
روش‌های فصد خون
آموزش روش‌های فصد خون و رگ‌گیری شامل انتقال دانش تاریخی و مهارت‌های بالینی مدرن است. مربیان در این زمینه باید اطمینان حاصل کنند که دانش آموزان زمینه تاریخی و تکامل عمل، اصول اساسی فصد خون مدرن و تکنیک های خاص و پروتکل های ایمنی درگیر را درک می کنند. بطور خلاصه مؤلفه های کلیدی آموزش این روش ها عبارتند از:
- آشنایی با آناتومی و فیزیولوژی مربوط به سیستم گردش خون.
- تسلط بر استفاده از تجهیزاتی مانند سوزن، تورنیکت، لوله های جمع آوری خون تخلیه شده و ظروف دفع مواد تیز.
- انجام اقدامات کنترل عفونت، از جمله بهداشت مناسب دست، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی، و تکنیک های ضد عفونی پوست.
- ایجاد توانایی مکان یابی وریدهای مناسب برای رگ گیری با در نظر گرفتن عواملی مانند اندازه ورید، عمق و راحتی بیمار.
- یادگیری روش های صحیح برای خون گیری، از جمله ترتیب قرعه کشی برای جلوگیری از آلودگی متقاطع مواد افزودنی بین لوله ها.
- شناخت عوارض بالقوه و عوارض جانبی، مانند تشکیل هماتوم، واکنش های وازوواگال(نوعی ضعف است که در نتیجهٔ تحریک عصب واگ ایجاد می‌شود) و عفونت، و درک چگونگی پاسخ به آنها.
رگ‌گیری و گازهای خون شریانی دو روش ضروری برای گرفتن نمونه خون در مراکز بهداشتی درمانی هستند. هر دو روش نشانه ها، تکنیک ها و عوارض بالقوه خاص خود را دارند که متخصصان مراقبت های بهداشتی باید از آنها آگاه باشند تا از ایمنی بیمار و صحت نتایج آزمایش اطمینان حاصل کنند.
لینک مفید: سونداژ معده در منزل
رگ‌گیری: رایج‌ترین روش برای جمع‌آوری نمونه خون
رگ‌گیری فرآیند دریافت خون از ورید است که معمولاً با استفاده از سوزن و سرنگ یا سیستم لوله خلاء انجام می‌شود. این روش به دلیل سهولت نسبی، کمترین ناراحتی و خطر کم عوارض، رایج ترین روش برای نمونه گیری خون است.
روش
- آماده‌سازی: قبل از انجام رگ‌گیری، ثبت نام بیمار و تهیه کلیه مواد لازم از جمله دستکش، دستمال‌های ضدعفونی‌کننده، تورنیکت، سوزن‌های مناسب و لوله‌های جمع‌آوری ضروری است.
- شناسایی بیمار: شناسایی صحیح بیمار با استفاده از دو شناسه بیمار مانند نام کامل و تاریخ تولد یا شماره پرونده پزشکی الزامی است.
- انتخاب محل: وریدهای میانی کوبیتال و سفالیک در حفره انتکوبیتال به دلیل اندازه و پایداری معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند. وریدهای مچ نیز گزینه دیگری است اما به دلیل خطر آسیب عصبی باید با احتیاط استفاده شود.
- آماده‌سازی محل: محل رگ‌گیری با یک ماده ضد عفونی‌کننده مانند ایزوپروپیل الکل 70 درصد یا تنتور ید 2 درصد تمیز می‌شود و اجازه می‌دهد محل کاملاً در هوا خشک شود تا از آلودگی و نتایج نادرست آزمایش جلوگیری شود.
- تکنیک رگ‌گیری: فلبوتومیست یک تورنیکت را اعمال می‌کند، از بیمار می‌خواهد یک مشت بسازد، ورید را لمس می‌کند و به سرعت سوزن را با زاویه 15 تا 30 درجه با مورب بالا وارد می‌کند. سپس خون به ترتیب قرعه کشی به داخل لوله های جمع آوری کشیده می شود.
- مراقبت های بعد از عمل: پس از برداشتن سوزن، برای جلوگیری از تشکیل هماتوم به محل فشار وارد می شود و بانداژ می شود. باید به بیمار آموزش داده شود که بانداژ را حداقل به مدت 20 دقیقه نگه دارد.
گازهای خون شریانی: برای نمونه گیری از گاز خون شریانی
گازهای خون شریانی در درجه اول برای به دست آوردن نمونه خون برای تجزیه و تحلیل گاز خون شریانی (ABG) استفاده می شود. این شامل سوراخ کردن یک سرخرگ، معمولاً شریان رادیال، با سوزن و سرنگ است.
روش
- آماده سازی: این روش فقط باید توسط کارکنان بهداشتی آموزش دیده انجام شود. تست آلن برای اطمینان از گردش وثیقه انجام می شود و محل با الکل 70 درصد ضد عفونی می شود.
- تکنیک گازهای خون شریانی: برای سوراخ کردن شریان با زاویه 45 درجه از سرنگ هپارینه استفاده می شود. پس از کانولاسیون شریان، خون بدون عقب کشیدن پیستون به داخل سرنگ کشیده می شود تا از همولیز جلوگیری شود.
- مراقبت بعد از عمل: فشار محکمی به محل گازهای خون شریانی برای حداقل 5 دقیقه یا تا زمانی که خونریزی متوقف شود اعمال می شود. نمونه درپوش گذاشته می شود، به آرامی مخلوط می شود، برچسب گذاری می شود و بلافاصله به آزمایشگاه منتقل می شود.
- عوارض و ملاحظات: عوارض بالقوه سوراخ شدن شریان شامل اسپاسم شریانی، هماتوم، آسیب عصبی و غش است. این موارد را می توان با تکنیک مناسب و موقعیت یابی بیمار به حداقل رساند. انتخاب دقیق محل و نگهداری نمونه خون برای جلوگیری از اشتباهات نمونه برداری، مانند آلودگی هوا یا تاخیر در حمل و نقل نمونه، که می تواند بر دقت نتایج ABG تأثیر بگذارد، حیاتی است.
تفاوت های کلیدی
- هدف: رگ‌گیری معمولاً برای آزمایش خون معمولی انجام می‌شود، در حالی که گازهای خون شریانی به طور خاص برای تجزیه و تحلیل گازهای خون و آزمایش‌های مرتبط است.
- محل عمل: رگ‌گیری شامل رگ‌هایی است که نزدیک‌تر به پوست و تحت فشار کمتری هستند. گازهای خون شریانی شامل شریان هایی می شود که عمیق تر و تحت فشار بالاتری هستند.
- تکنیک: رگ‌گیری به آماده‌سازی محل مناسب و وارد کردن سوزن نیاز دارد، در حالی که گازهای خون شریانی به دلیل خطر عوارضی مانند هماتوم و آسیب عصبی نیاز به ملاحظات بیشتری دارد.
- عوارض: پونکسیون شریانی خطر عوارضی مانند اسپاسم شریانی و آسیب عصبی را به همراه دارد و بیمار باید در وضعیتی باشد که پاسخ وازوواگال را به حداقل برساند.
لینک مفید: تاثیر فصد خون بر بهبود کبد چرب
نتیجه
در این مقاله به آموزش فصد خون پرداخته و دو روش عمده را بطور مختصر توضیح دادیم. به طور خلاصه، در حالی که فلبوتومی یک اصطلاح گسترده است که تمام روش‌های خون‌گیری را در بر می‌گیرد، رگ‌گیری و گازهای خون شریانی دو تکنیک خاص هستند که برای اهداف مختلف و با ملاحظات متفاوت استفاده می‌شوند. هر دو روش، روش‌های حیاتی برای جمع‌آوری نمونه خون هستند. رگ‌گیری به طور گسترده برای آزمایش‌های خون معمولی استفاده می‌شود، در حالی که گازهای خون شریانی برای اهداف تشخیصی خاص مانند آنالیز ABG در نظر گرفته می‌شود. تسلط بر این تکنیک ها و درک عوارض مرتبط با آنها برای متخصصان مراقبت های بهداشتی ضروری است تا مراقبت ایمن و موثر از بیمار ارائه دهند.
مطالعه بیشتر: سوند گذاری در منزل
